توضیحات
در یک بیمارستان هوشمند سامانه‌های الکترونیکی بسیاری حائز اهمیت هستند چرا که از آن‌ها به وفور استفاده می‌گردد. نکته قابل توجه در طراحی بیمارستان‌های هوشمند ایجاد قابلیت ارتباط ما بین •سیستم‌های الکترونیکی مختلف نصب شده در یک بیمارستان است. •سیستم‌های مختلف الکترونیکی مورد استفاده در یک بیمارستان هوشمند به شرح زیر می‌باشند:
- سیستم‌های دوربین مداربسته (CCTV)
افزایش ضریب امنیتی بیمارستان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پارامترهای استفاده از دوربین‌های مدار بسته در بیمارستان‌ها به خصوص بیمارستان هوشمند بیان می‌شود. به همین منظور در طراحی سیستم مداربسته مکان‌هایی از قبیل کلیه راهروها، آسانسورها، انبارهای دارو و مواد مصرفی و فضای بیرونی بیمارستان تحت مراقبت قرار می‌گیرد. تشخیص میزان سطح هوشیاری، تشنج بیمار، سقوط از تخت و … از دیگر کاربردهای دوربین‌های مداربسته در بیمارستان است در این حالت دوربین‌ها در بخش‌های مراقبت ویژه که احتمال وقوع موارد مذکور زیاد می‌باشند نصب خواهد شد. همچنین نصب دوربین‌ها در این بخش می‌تواند میزان جوابگویی پرستاران و پزشکان بخش مربوطه را در شرایط اضطراری مشخص نماید.
استفاده از دوربین‌های مداربسته در اتاق‌های عمل تولید مستندات تصویری لازم به‌منظور آگاهی از نحوه انجام عمل جراحی برای بیماران خاص به‌منظور بایگانی در پرونده پزشکی بیمار و یا تولید مستندات آموزشی مورد نیاز دانشجویان پزشکی را امکان‌پذیر کرده است.
استفاده از دوربین‌های مداربسته همچنین می‌تواند امکان ارائه سرویس ملاقات مجازی را برای بیماران ویژه فراهم نماید و در این روش ملاقات‌کنندگان می‌توانند از طریق شبکه اینترنت و یا شبکه داخلی بیمارستان تماس صوتی و تصویری با بیمار خود بر قرار نمایند. این قابلیت در مورد بیمارانی که دارای سیستم ایمنی بسیار ضعیف می‌باشند و عموما در اتاق‌های قرنطینه بستری می‌باشند، می‌تواند بسیار مفید واقع شود.
تکنولوژی مورد استفاده در طراحی سیستم مداربسته بیمارستان‌های هوشمند IP BASE بوده تا بتواند علاوه بر ایجاد قابلیت انعطاف‌پذیری بسیار زیاد در ارائه تصاویر در اقصی نقاط بیمارستان، تصویر بسیار با کیفیتی را نیز ارائه نماید؛ زیرا در •سیستم‌های مداربسته قدیمی که هم اکنون در بسیاری از بیمارستان‌های کشور هنوز مورد استفاده است، ماکزیمم وضوح تصویر ارائه شده توسط دوربین‌های آنالوگ برابر با 0.3 مگا پیکسل بوده که در •سیستم‌های IP BASE این کیفیت تا 29 مگا پیکسل قابل افزایش است. لازم به ذکر است در خصوص بیمارستان‌های دارای سیتم آنالوگ قدیمی می‌توان با استفاده از تکنولوژی‌های نوین HD-SDI و یا AHD بدون تغییر در کابل‌کشی و زیر ساخت ایجاد شده و فقط با تعویض نوع دوربین‌ها از کیفیت تصویر تا 2 مگا پیکسل بهره برد.
- سیستم‌های کنترل تردد ( ACCESS CONTROL)
با استفاده از این سامانه می‌توان میزان تردد افراد و همچنین سطح دسترسی پرسنل، پرستاران، پزشکان، بیماران، همراهان و … را به بخش‌های مختلف محدود نمود. در این سیستم با استفاده از روش‌های مختلف نظیر استفاده از کارت‌های هوشمند، قفل‌های الکترونیکی، سیستم‌های تشخیص اثر انگشت یا تشخیص قرنیه چشم و یا سیستم‌های تشخیص چهره، دسترسی افراد به بخش‌های مهم بیمارستان نظیر اتاق‌های عمل، انبارهای دارو و مواد مصرفی، اتاق‌های برق، دیتا سنتر بیمارستان و رختکن‌ها و یا برخی اتاق‌ها و یا طبقات VIP محدود می‌گردد.
همچنین می‌توان از انواع قفل‌های الکترونیکی ،گیت‌ها و یا راه‌بندها به‌منظور کنترل عبور و مرور از قسمت‌های مختلف بیمارستان استفاده نمود. لازم به ذکر است با تلفیق عملکرد این سامانه با سیستم مداربسته می‌توان افرادی که به صورت عمدا و یا سهوا قصد ورود به قسمت‌های غیر مجاز دارند را شناسایی نمود. همچنین این سیستم می‌تواند گزارشات مدیریتی مختلفی را در خصوص میزان حضور پرسنل در قسمت‌های مختلف بیمارستان از قبیل آزمایشگاه، اتاق عمل، اتاق برق و … ارائه دهد.
- سیستم‌های حفاظت پیرامونی (INTRUDER ALARM)
استفاده و تلفیق این سامانه با سامانه دوربین مداربسته می‌تواند تاثیر بسزایی در شناسایی ورود افراد غیر مجاز به محوطه بیمارستان باشد. در این سامانه با استفاده از انواع سنسورهای مختلف نظیر سنسورهای مادون قرمز پسیو و یا اکتیو، سنسورهای مایکروویو منو استاتیک و یا بای استاتیک، سنسورهای کابلی و یا سیستم‌های تصویری تشخیص حرکت حرفه‌ای استفاده نمود.
لازم به ذکر است در یک بیمارستان هوشمند در صورت ورود غیر مجاز شخصی به محوطه بیمارستان به صورت اتوماتیک دستورات لازم به دوربین‌های پوشش‌دهنده آن منطقه فرستاده می‌شود و دوربین به صورت اتوماتیک منطقه مورد نظر را تحت پوشش قرارداده و فرد متجاوز را تعقیب می‌نماید.
- سیستم‌های اعلام و اطفاء حریق (FIRE ALARM)
امروزه نصب سیستم‌های اعلام و اطفا حریق در اکثر ساختمان‌های بزرگ از قبیل بیمارستان‌ها، جزئی از الزامات می‌باشد. در یک بیمارستان هوشمند تلاش می‌شود از طریق ارتباط سیستم اعلام و اطفا حریق با سیستم‌های مدیریت تاسیسات و همچنین سیستم کنترل تردد در شرایط بروز حریق، سناریوهای پیشگیرانه مناسبی به‌منظور خروج سریع افراد (کنترل گیت‌ها، آسانسورها، پله برقی‌ها و روشنایی اضطراری و …) از محل و همچنین جلوگیری از سرایت حریق به سایر بخش‌ها (کنترل سیستم تهویه مطبوع، عملگرهای مکانیکی و ..) انتخاب گردد.
- سیستم‌های پیجینگ مرکزی و یا محلی (PAGING)
این سیستم در بیمارستان‌های هوشمند نقش بسزایی در کاهش زمان دسترسی به پرسنل، پرستاران، پزشکان و به بخش‌های مختلف بیمارستان می‌گردد. همچنین با استفاده از این سیستم امکان اعلام آژیر خطر در زمان بروز حریق و یا هر گونه حادثه دیگر وجود خواهد داشت و در طراحی سیستم‌های پیجینگ جدید از تکنولوژی IP Base استفاده می‌شود. با استفاده از این فناوری امکان توسعه سیستم و یا جابه‌جایی زون‌های صوتی مورد نظر صرفا با اعمال تنظیمات نرم‌افزاری امکان‌پذیر می‌باشد و نیازی به جابجایی بستر کابل کشی برای بلندگوها و یا میکروفن‌ها نیست. همچنین با استفاده از سیستم‌های اینترکام امکان برقراری صوت دو طرفه بین بخش‌های مختلف بیمارستان وجود خواهد داشت.
- سیستم‌های اطلاع رسانی و سرگرمی بیماران (PIS)
در بیمارستان‌های هوشمند توجه ویژه‌ای به مبحث سرگرمی و اطلاع‌رسانی بیماران شده است. در سیستم‌های سرگرمی و بیمارستانی جدید کلیه نمایشگرها در اتاق‌های بیماران بر مبنای فناوری IP TV از طریق یک واسط سخت‌افزاری (STB) که دارای سیستم عامل لینوکس و یا اندروید می‌باشد به شبکه کامپیوتری و سرورهای مرکزی مولتی مدیا بیمارستان متصل می‌شوند. از این طریق امکانات زیر به منظور سرگرمی بیماران فراهم می‌گردد:
1. امکان مشاهده شبکه‌های زنده تلویزیونی با کیفیت HD
2. امکان گوش دادن به شبکه‌های رادیویی زنده مختلف
3. امکان ارتباط با پایگاه مرکزی مولتی مدیای بیمارستان به‌منظور مشاهده فیلم و یا گوش دادن به موسیقی دلخواه (VOD & MOD)
4. امکان مشاهده تصاویر مولتی مدیای مربوط به توصیه‌های پزشکی مرتبط با بیمار
5. امکان دسترسی به شبکه اینترنت از طریق سیستم و با استفاده از کنترلر بی‌سیم
6. امکان دسترسی به بازی‌های کامپیوتری مناسب برای بیمار
7. امکان سفارش دادن غذا از بین لیست غذاهای مناسب برای بیمار
8. قابلیت اتصال به سیستم HIS به‌منظور نمایش سوابق تصویری و یا غیر تصویری بیمار
علاوه بر این با استفاده از فناوری DIGITAL SIGNAGE که از نظر فناوری مشابهت زیادی با IP TV دارد می‌توان در قسمت‌های عمومی بیمارستان پیام‌های تبلیغاتی و یا هر گونه پیام چند رسانه‌ای مورد نیاز را پخش نمود. برخی از قابیلت‌های این سامانه به شرح زیر است:
- قابلیت پخش فرمت‌های مختلف تصویر، فیلم، موسیقی و …
- نمایش تقویم و ساعت با فرمت‌های مختلف
- قابلیت پخش زیر نویس
- اتصال به صفحات وب دورن و برون سازمانی
- قابیلت پخش زنده صدا و تصویر
- امکان ایجاد و ذخیره‌سازی چیدمان‌های مختلف
- امکان گروه‌بندی نمایشگرها
- تعریف سطح دسترسی برای کاربران سیستم
- سیستم‌های معاینه از راه دور از طریق ویدئو کنفرانس (VIDEO/DATA CONFERENCE)
در بیمارستان‌های هوشمند با استفاده از سامانه‌های معاینه از راه دور در شرایط اضطراری و در صورت عدم حضور پزشک متخصص در زمان‌های اضطراری، می‌توان به تخصص‌های مختلف پزشکی، به‌منظور آنالیز وضعیت بیمار و تصمیم‌گیری مناسب در خصوص نحوه درمان وی دسترسی پیدا نمود.
در این حالت از طریق ترمینال معاینه از راه دور نصب شده در بیمارستان می‌توان به یک و یا چند پزشک متخصص به‌صورت همزمان دسترسی پیدا نمود و تصمیم‌گیری مشترکی را در خصوص نحوه درمان بیمار انجام داد . علاوه بر این این سامانه قادر است کلیه سیگنال‌های حیاتی بیمار از قبیل علائم حیاتی قلب، مغز، فشار خون، درجه حرارت بدن و … را به پزشکان مستقر در خارج بیمارستان ارسال نماید.
- سیستم‌های پیشرفته ارتباط با پرستار (NURSE CALL STATION)
در سیستم‌های پیشرفته ارتباط با پرستار علاوه بر ایجاد قابلیت ارتباط صوتی دو طرفه فیما بین بیمار و پرستار با استفاده از شبکه وایرلس پیاده‌سازی شده در بیمارستان، امکان ارتباط صوتی با پرستار مربوطه به صورت بی‌سیم وجود خواهد داشت. علاوه بر این پرستاران و پزشکان می‌توانند با استفاده از تلفن هوشمند خود و با استفاده از شبکه بی‌سیم بیمارستان با یکدیگر تماس صوتی بر قرار نمایند و یا پیام‌های متنی را رد و بدل کنند. این سیستم می‌توان با سیستم HIS بیمارستان متصل شده و کلیه محاورات و یا پیام‌های متنی مرتبط با وضعیت بیمار در سابقه پزشکی وی ثبت کرد.
- سیستم‌های کمک ناوبری فرود هلیکوپتر بر روی بام بیمارستان (NDB)
امروزه استفاده از هلیکوپتر به‌عنوان یکی از ابزارهای با اهمیت در انتقال مصدومین به بیمارستان در حال افزایش است.
با توجه به وجود ایجاد اغتشاشات هوایی شدید در نزدیکی پشت بام بیمارستان‌های با ارتفاع زیاد و در صورت ایجاد هلی پد در بام اینگونه بیمارستان‌ها استفاده از سیستم‌های کمک ناوبری به‌منظور هدایت صحیح هلی کوپتر در زمان فرود بسیار حائژ اهمیت است.
- سامانه موقعیت یابی پرستاران، پزشکان و بیماران (RTLS)
از این سامانه برای یافتن موقعیت دقیق کادر بیمارستان و بیماران استفاده می‌شود. در این سیستم با استفاده از تگ‌هایی که با هدف جایگزینی با کارت‌های شناسایی پرسنل طراحی شده‌اند که البته ریز تراشه الکترونیکی برنامه‌ریزی شده درون آن‌ها کابردهای گوناگونی می‌تواند داشته باشد.
با در نظر گرفتن نیازهای خاص در بیمارستان‌ها، این سامانه راهکاری برای موقعیت‌یابی و افزایش امنیت بیماران بر پایه تکنولوژی Active RFID فراهم می‌آورد.
استفاده از این سامانه منجر به مدیریت صحیح منابع انسانی و تجهیزات بیمارستان در شرایط اضطراری می‌گردد.
قابلیت‌های قابل ارائه در این سیستم به شرح زیر می‌باشد:
- اعمال محدودیت‌های ورود و خروج برای بخش‌های مختلف بیمارستان و پرسنل مستقر در هر بخش
- مشخص نمودن تجهیزات موجود در یک بخش از بیمارستان
- مشخص نمودن عدم جابجایی یک تگ مشخص در یک بازه زمانی معین
- مشخص نمودن باز کردن دستبند توسط بیماران
- امکان اتصال سیستم به سایر سیستم‌های نرم‌افزاری بیمارستان نظیر سیستم حضور و غیاب، حقوق و دستمزد و یا HIS
- امکان تشخیص تگ‌های جعلی و یا دستکاری شده
- سامانه مدیریت تجهیزات یا اقلام مصرفی بیمارستان بر اساس تکنولوژی RFID
در بیمارستان‌های هوشمند با استفاده از این تکنولوژی می‌توان مدیریت انبار قطعات مصرفی بیمارستان را بر عهده گرفت. همچنین با توجه به وجود مشکل خارج شدن غیر قانونی داروها و تجهیزات مصرفی گران‌قیمت از بیمارستان، می‌توان با استفاده از این فناوری و تلفیق آن با سیستم HIS بیمارستان از بروز این مشکل جلوگیری نمود. از دیگر کاربردهای استفاده از این تکنولوژی در اتاق‌های عمل به منظور کنترل چک لیست مربوط به تجهیزات مورد نیاز برای عمل جراحی مورد نظر می‌باشد. همچنین می‌توان از آن به‌عنوان سیستم کنترلی استریل بودن تجهیزات و یا اطمینان از شستشوی دستها توسط پزشکان و پرستاران استفاده نمود. با توجه به انعطاف‌پذیری فوق‌العاده این سیستم در کنترل تجهیزات و اقلام و هزینه پایین پیاده‌سازی آن تحقیقات به‌منظور گسترش کاربردهای این فناوری در قسمت‌های دیگر بیمارستان همچنان ادامه دارد.
- سیستم‌های برق اضطراری (UPS)
با توجه به وجود تجهیزات پزشکی حساس و سیستم‌های الکترونیکی و کامپیوتری در قسمت‌های مختلف بیمارستان‌های هوشمند، استفاده از دیزل ژنراتورهای مختلف به منظور تامین برق بیمارستان پس از قطع ارتباط با شبکه برق اصلی و استفاده از سیستم‌های برق اضطراری به منظور تامین برق اضطراری ساختمان تا زمان در مدار قرار گرفتن دیزل ژنراتور بسیار حائز اهمیت است. زیرا به منظور عملکرد صحیح قسمت‌های مکانیکی دیزل ژنراتور و تولید برق با سطح ولتاژ مطلوب معمولا چند دقیقه زمان لازم است و در این بازه کوتاه باید برق قسمت‌های حساس بیمارستان از طریق سیستم برق اضطراری تامین گردد.
طراحی سیستم‌های برق اضطراری با توجه به میزان توان مورد نیاز، نوع بارهای الکتریکی، مدت زمان پشتیبانی لازم و وسعت بیمارستان، انجام می‌گردد.
- سیستم‌های ساعت مرکزی (CLOCK)
در بیمارستان‌های هوشمند با توجه به عملکرد همزمان چندین سامانه الکترونیکی به صورت همزمان، استفاده از این سیستم به منظور همزمان‌سازی ساعت بین سیستم‌ها برای عملکرد صحیح بسیار ضروری است. همچنین با استفاده از سیستم می‌توان ترتیب فعالیت‌های انجام گرفته بر روی بیمار را در سیتم HIS ثبت و بایگانی نمود.
- سیستم‌های نوبت‌دهی
استفاده از سامانه نوبت‌دهی می‌تواند نقش بسزایی در سامان‌دهی مراجعات بیماران به بیمارستان داشته باشد. در بیمارستان‌های هوشمند می‌توان سامان دهی مراجعین بیمارستان را با استفاده از روش‌های نوبت‌دهی سنتی، اینترنتی، تلفنی و همچنین اتصال سامانه به سیستم HIS و همچنین شبکه پرداخت بانکی، به راحتی انجام داد.
- سیستم‌های کنترل ناوگان آمبولانسی (AVL)
در این سامانه با استفاده از سیستم انتقال اطلاعاتی که درون آمبولانس نصب می‌گردد و عملکرد آن بر اساس سیستم موقعیت‌یابی جهانی (GPS) می‌باشد؛ می‌توان موقعیت دقیق آمبولانس را در هر لحظه بر روی نقشه گرافیکی واقع در مرکز کنترل بیمارستان مشخص نمود. با استفاده از این سامانه می‌توان در صورت گزارش یک حادثه در هر نقطه از شهر، نزدیکترین آمبولانس را به محل دقیق حادثه اعزام کرد. همچنین می‌توان نزدیکترین مسیر و یا کم ترافیک‌ترین مسیر را برای آمبولانس مشخص نمود.
علاوه بر این با تلفیق این سامانه با سیستم مدیریت تجهیزات می‌توان از لیست تجهیزات موجود در هر آمبولانس و یا تجهیزات خارج شده از آمبولانس در هر لحظه اطلاع پیدا نمود. با استفاده از این سیستم می‌توان علائم حیاتی بیمار را به صورت آنلاین قبل از رسیدن بیمار به بیمارستان ارسال نمود و با این کار مقدمات بستری بیمار قبل از رسیدن وی به بیمارستان انجام می‌پذیرد.
- سامانه داروخانه رباتیک هوشمند
با استفاده از این سامانه عملیات نسخه‌پیچی به صورت کاملا اتوماتیک انجام می‌پذیرد. با توجه به تجویز نسخه به صورت الکترونیکی، نسخه مربوطه به صورت آنلاین از طریق سیستم HIS به مرکز داروخانه منتقل شده و توسط سیستم رباتیک نسخه خوانده شده و کلیه داروهای مورد نیاز بیمار انتخاب شده و با استفاده از سامانه PTS به صورت کاملا اتوماتیک به محل درخواست دارو که همان اتاق و یا بخش بیمار می‌باشد ارسال می‌گردد. در واقع با استفاده از این سیستم زمان لازم به منظور تحویل دارو از زمان تجویز دارو توسط پزشک تا زمان دسترسی به دارو از طریق پرستار کمتر از یک دقیقه می‌باشد. علاوه بر این استفاده از این سامانه باعث جلوگیری از بروز خطاهای انسانی در روند انتخاب داروها می‌گردد. همچنین با توجه به قابلیت عملکرد این سیستم به صورت 24 ساعته و در 7 روز هفته، می‌توان نیروی انسانی مورد نیاز بیمارستان در داروخانه را کاهش داد.
- سامانه انتقال دارو، نمونه ها و یا فراورده‌های خونی (PTS)
در این سامانه با استفاده از سیستم لوله‌گذاری مخصوص در قسمت‌های مختلف بیمارستان و همچنین استفاده از سیستم‌های هیدرولیکی و پنوماتیکی مختلف و با استفاده از سیستم کنترل‌کننده مرکزی، محفظه‌هایی با امکان حمل بارهایی با وزن حداکثر 5 کیلوگرم در قسمت‌های مختلف بیمارستان به حرکت در می‌آیند. با استفاده از این محفظه‌ها می‌توان در کمترین زمان داروها، نمونه‌های آزمایشگاهی و یا فرآورده‌های خونی را در بخش‌های مختلف بیمارستان به صورت اتوماتیک جابه‌جا نمود.
- سامانه مدیریت پارکینگ بیمارستان
با استفاده از این سامانه، علاوه بر ثبت پلاک هر گونه خودرو هنگام ورود به پارکینگ بیمارستان با استفاده از سیستم پردازش تصویر و تلفیق با سیستم دوربین مداربسته خودرو در پایگاه داده بیمارستان، محل‌های خالی برای پارک کردن مشخص می‌گردد. با این کار مدت زمان جستجو به منظور جای پارک خالی در پارکینگ بیمارستان به شدت کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر این با استفاده از این سامانه می‌توان برای خودروهای مربوط به پرسنل بیمارستان به صورت اتوماتیک راه‌بند ورودی را باز نمود.
• سامانه یکپارچه مدیریت اتاق عمل
