اگر چه امروزه حیات وحش ما دچار مشکل است و نسل حیوانات در خطر است و معمولا توصیه می‌شود که شکار صورت نگیرد اما بالاخره تعدادی از افراد به شکار در چهار چوب قانون علاقمند هستند. به همین خاطر داشتن دوربین شکاری مناسب دارای اهمیت بسزایی است. در دنیا، همانند دیگر محصولات اپتیکی، شرکت‌های سازنده مختلفی، دوربین‌های سلاح شکاری را تولید می‌کنند که کم و بیش تفاوت‌هایی کمی نسبت به یکدیگر دارند. لذا در این مقاله یک نمونه دوربین را مد نظر قرار داده و بخش‌های مختلف آن را توضیح می‌دهیم. با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- مشاهده جزئیات از فاصله دور با استفاده از دوربین شکاری
- اجزای تشکل‌دهنده بیرونی دوربین شکاری
- اجزاء اپتیکی دوربین‌های سلاح
- نحوه به دست آوردن بزرگنمایی دوربین شکاری
- درجه‌بندی‌های تار مویی
- میلیم چیست؟
مشاهده جزئیات از فاصله دور با استفاده از دوربین شکاری
این دسته از ادوات اپتیکی، کاملا شبیه دوربین‌های دو چشمی می‌باشند؛ یعنی شما می‌توانید یک شی دور را با استفاده از بزرگنمایی زاویه‌ای که دوربین برای شما فراهم می‌کند، مشاهده کنید. فرض کنید بدون استفاده از ادوات اپتیکی، در حال نظاره یک پرده کرکره جمع شده از فاصله دور هستید. وقتی با دوربین دو چشمی، تلسکوپ و یا دوربین سلاح به آن نگاه می‌کنید، گویی که در همان فاصله، پرده کرکره را باز شده و آن را با جزئیات بهتری مشاهده می‌کنید.
اجزای تشکل‌دهنده بیرونی دوربین شکاری
وقتی به ساختار بیرونی یک دوربین سلاح شکاری نگاه می‌کنیم، دارای قسمت‌های اصلی زیر می‌باشد:
- پایه مجهز به چفت و بست جهت نصب دوربین بر روی سلاح یا تفنگ
- بدنه اصلی که قطعات درون و یا روی آن نصب شده‌اند
با توجه به ظاهر، ساختار، نوع، مدلی که دوربین شکاری دارد، ممکن است از لحاظ ظاهری ممکن است دوربین دارای قسمت‌های زیر نیز باشد:
1. عدسی شیی
2. عدسی چشمی و محافظ لاستیکی چشم
عدسی چشمی و شیی در مقاله دوربین‌های دو چشمی به طور کامل شرح داده شده است. اصول علمی حاکم بر این دسته از سیستم‌ها شبیه همدیگر عمل می‌کنند.
3. طبلک حرکت در برد
هنگامی که از درون چشمی دوربین به تار مویی نگاه می‌کنید و طبلک برد را می چرخانید، مشاهده خواهید کرد که تار مویی بالا و پایین می‌رود. این طبلک وظیفه جابه‌جایی تار مویی یا همان رتیکل را در جهت بالا و پایین دارد.
شاید تا به حال در بیابان سنگ پرتاب کرده باشید. حرکت سنگ را در نظر بگیرید، می‌بینید که یک حرکت قوسی شکل دارد. گلوله هم یک حرکت غیر مستقیم و قوسی شکل دارد. لذا برای اثابت گلوله به هدف باید سر لوله به سمت بالا بوده اما همچنان مرکز رتیکل به سمت هدف باشد. میزان شیب لوله تفنگ را فاصله تا هدف و مشخصات گلوله و تفنگ مشخص می‌کند. اعداد درج شده بر روی طبلک بر حسب میلیم می‌باشد که در ادامه در مورد آن توضیح خواهیم داد
4. طبلک حرکت در سمت
هنگامی که از درون چشمی دوربین به تار مویی نگاه کنید و طبلک سمت را بچرخانید، مشاهده خواهید کرد که تار مویی به سمت چپ و راست حرکت می‌کند. این طبلک وظیفه جابه‌جایی تار مویی یا همان رتیکل در جهت چپ و راست را دارد. از این طبلک برای تنظیم موقعیت تار مویی در حالتی که در محیط اطراف وزش باد وجود دارد و می‌تواند بر روی حرکت گلوله تأثیر بگذارد و آن را به چپ یا راست منحرف کند و یا در زمانی که هدف در حال حرکت است استفاده می‌شود. در شکل زیر تأثیر باد بر روی گلوله و یا حرکت هدف هنگام نشانه‌روی را مشاهده خواهید کرد. عدد بر روی بدنه طبلک بر حسب میلیم می‌باشد که در بخش تار مویی به آن اشاره خواهیم نمود.
5. طبلک پارالاکس
شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که هنگام مشاهده منظره بیرون با استفاده از دوربین متوجه شوید که با کمی جابه‌جایی سر، تصویر جسم مورد نظر نسبت به تار مویی جابه‌جا می‌شود، چنین مشکلی را پارالاکس می‌گویند. برای حل این مشکل می‌توان این طبلک را چرخاند. به عبارت دیگر می توان گفت در این حالت تصویر جسم مورد نظر یا در جلوی تار مویی تشکیل می‌شود و یا پشت سر آن تشکیل شده است. این در صورتی است که تصویر جسم باید دقیقا روی تار مویی ایجاد شود. با طبلک پارالاکس می‌توان این مشکل را برطرف نمود. معمولا اعداد حک شده بر روی بدنه طبلک، فاصله جسم تا دوربین را نشان می‌دهد. گر چه اغلب دوربین‌های شکاری فاقد چنین طبلکی هستند.
6. طبلک تنظیم روشنایی تار مویی
هنگامی که این طبلک را می چرخانیم و یا دکمه آن را در حالت روشن قرار می‌دهیم، تار مویی درخشان شده و می‌توانیم در زمان گرگ و میش، طلوع و یا غروب که شدت نور منظره کم می‌باشد، تار مویی را به راحتی مشاهده کنیم. در بعضی از دوربین‌ها با چرخاندن طبلک، شدت روشنایی را می‌توان کم و یا زیاد کرد.
7. طوقه یا طبلک زوم (Zoom)
در بعضی از دوربین‌ها، بزرگنمایی قابل تغییر است. به دوربین‌هایی که بزرگنمایی آن‌ها قابل تغییر است، دوربین‌های زوم (Zoom) گفته می‌شود. با دوران طبلک یا طوقه، زوم بزرگنمایی را می‌توان افزایش داد اما زاویه میدان به همان نسبت کاهش می‌یابد. اعداد حک شده، معمولا میزان بزرگنمایی را نشان می‌دهند.
اجزاء اپتیکی دوربین‌های سلاح
اجزاء اپتیک یک دوربین سلاح مطابق شکل به قرار زیر است:
- شیی
- تار مویی
- مجموعه عدسی مستقیم‌کننده تصویر
- چشمی
همانطور که در لیست بالا نگاه می‌کنید، به جای منشور، از مجموعه عدسی مستقیم‌کننده تصویر استفاده شده است. استفاده از عدسی به جای منشور باعث افزایش فاصله آزادی چشم می‌شود. از آنجا که سلاح هنگام شلیک، دارای شوک بوده و به عقب حرکت می‌کند، چشم کاربر نباید نزدیک چشمی قرار داشته باشد. به عبارت دیگر فاصله آزادی چشم باید زیاد باشد. میزان 80 میلیمتر، مقدار مناسبی برای این پارامتر می‌باشد و عدسی مستقیم‌کننده، امکان افزایش فاصله آزادی چشم را فراهم می‌سازد.
در دوربین‌های سلاح، بزرگنمایی با دانستن تنها طول کانونی شیی و چشمی امکانپذیر نمی‌باشد. بلکه باید بزرگنمایی عدسی مستقیم‌کننده را نیز دانست. در این صورت بزرگنمایی از طریق رابطه زیر بدست می‌آید:
بزرگنمایی مجموعه عدسی مستقیم‌کننده × (طول کانونی موثر چشمی /طول کانونی مؤثر شیی)=بزرگنمایی
نحوه به دست آوردن بزرگنمایی دوربین شکاری
برای مشاهده موقعیت مردمک خروجی دوربین سلاح، می‌توانید همانند دوربین دو چشمی عمل کنید. با ماژیک یک لکه بر روی شیی ایجاد کرده و چراغ مطالعه را جلوی شیی روشن کنید. سمت چشمی یک کاغذ سفید قرار داده و با جابه‌جایی آن تصویر لکه را برای خود واضح کنید. موقعیت کاغذ، موقعیت مردمک خروجی است. قطر لکه روشن شده، قطر مردمک خروج بوده و از تقسیم قطر شیی به قطر مردمک خروجی، بزرگنمایی دوربین بدست می‌آید.
بعضا از جابه‌جایی عدسی‌های مستقیم‌کننده به‌منظور تغییر بزرگنمایی یا به عبارت دیگر زوم کردن سیستم استفاده می‌شود.
درجه‌بندی‌های تار مویی
معمولا در دوربین‌های دو چشمی و دوربین‌های سلاح، با تار مویی‌هایی (Reticles) برخورد می‌کنید که اشکال متفاوتی دارند و یا اعداد و ارقام متفاوتی بر روی آن‌ها ایجاد شده است. اما معنا و مفهوم آن‌ها چیست؟ البته بر حسب نوع، مدل و کاری که قرار است انجام دهند، معنا و مفهوم آن‌ها متفاوت است. در ادامه دو نمونه رتیکل نوعی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. اما قبل از بررسی آن، «میلیم» را که یک نوع کمیت برای اندازه‌گیری زاویه است را معرفی می‌کنیم.
میلیم چیست؟
اگر محیط یک دایره را به 360 قسمت تقسیم کنیم، زاویه‌ای که هر قسمت از کمان دایره با مرکز می‌سازد را یک درجه می‌نامیم. به عبارت دیگر یک دایره کامل 360 درجه می‌باشد. حال اگر محیط دایره را به جای آنکه به 360 قسمت تقسیم کنیم، به 6400 قسمت تقسیم کنیم، آنگاه زاویه‌ای که هر قسمت با مرکز دایره می‌سازد را میلیم می‌گوییم. کشورهای غربی از چنین کمیتی به‌عنوان میلیم یاد می‌کنند اما کشور‌هایی مانند روسیه، دایره را به 6000 قسمت تقسیم کرده و آن را میلیم می‌نامند.
اگر یک جسم به ارتفاع یک متر را در فاصله 1000 متری مشاهده کنیم، اندازه زاویه‌ای آن، یعنی زاویه‌ای که رأس آن، چشم بیننده می‌باشد و انتهای دو ضلع کمان ابتدا و انتهای جسم می‌باشد، تقریبا با یک میلیم برابر است. از این رو در بعضی نوشته‌ها و مقالات، میلیم را ارتفاع یک متر در فاصله 1000 متر یا به اختصار یک متر در 1000 متر می‌نامند. بنابر این اگر یک انسان که معمولا اندازه آن 7/1 متر در نظر گرفته می‌شود، در فاصله 1000 متری تحت زاویه 7/1 میلیم دیده می‌شود. بنابر این اگر اندازه یک جسم بر حسب متر را مطابق فرمول زیر به فاصله آن بر حسب کیلومتر تقسیم کنیم، اندازه زاویه‌ای بر حسب میلیم (mil) بدست می‌آید.
فاصله جسم بر حسب کیلومتر /(اندازه جسم بر حسب متر ×1000)=میلیم
فرض کنید جسمی به ارتفاع 5/2 متر در فاصله‌ای قرار گرفته است. اگر اندازه زاویه‌ای آن 5 میلیم باشد، این جسم در چه فاصله ای از ما قرار گرفته است؟ با قرار دادن اعداد در فرمول فوق عدد 5/0 کیلومتر بدست می‌آید.
در شکل بالا اعداد نشان داده شده بر حسب میلیم می‌باشند. اگر یک انسان بین دو شاخص تعیین شده در شکل قرار داشته باشد. اندازه زاویه آن 10 میلیم بوده و در نتیجه به کمک فرمول فوق فاصله یک انسان 1/7 متری تا شخص ناظر 170 متر خواهد بود.
اما در بعضی از دوربین‌ها، تار مویی بر حسب فاصله تقسیم‌بندی شده است و در گوشه‌ای از تصویر، ارتفاع جسم که فاصله برای آن محاسبه شده، درج گردیده است.
همانطور که در تصویر مشاهده می‌کنید ارتفاع جسم مشخص شده و فاصله آن تا دوربین بر حسب متر و به صورت ضریبی از 100 متر نمایش داده شده است. به‌عنوان مثال اگر یک جسم به ارتفاع 5/2 متر بین خط افق و منحنی قرار گیرد، عدد بالای سر تصویر جسم فاصله جسم را 500 متر نشان می‌دهد.
